Een historische sensatie in Sarajevo

Honderd jaar geleden vielen fatale schoten in Sarajevo.

Een aantal jaar geleden zag ik in het Heeresgeschichtliches Museum in Wenen de auto waarin Frans Ferdinand op die fatale dag in Juni 1914 door Sarajevo reed en waarin hij en zijn vrouw werden doodgeschoten door Gabriël Princip. Het was een beetje steriel, zo in een museum zonder opgewonden geluiden.

Het deed mij denken aan mijn eerste bezoek aan Sarajevo, in 1969, toen ik na het eindexamen met een schoolvriend in de auto van zijn vader naar Joegoslavië reden. Zijn moeder kwam oorspronkelijk uit Joegoslavië, vandaar en we logeerden bij zijn familie in Belgrado. Met zijn oom, die als kolonel was afgezwaaid, gingen wij de bergen in waar hij als partizaan onder Tito had gevochten. Met het mooie nichtje van mijn vriend gingen we naar een buitengewoon hippe disco, waar veel geüniformeerde soldaten zich zeer vermaakten.
Wij reden verder naar het zuiden (mijn vriend moest dat doen, want ik had nog geen rijbewijs) en toen kwamen we ook in Sarajevo terecht. We maakten kennis met een paar Joegoslaven van onze leeftijd, die ons meenamen naar de plek waar de aanslag was gepleegd. In het trottoir was aangeven waar de dader precies had gestaan en dat was natuurlijk een goed fotomoment. Daarna gingen we naar de Staatsbibliotheek, als ik het goed heb, want daar zou Frans Ferdinand indertijd naar toe zijn gegaan. Op de statietrap werd ik plotseling door twee agenten gesommeerd mijn tas te openen, die zij zonder verder uitleg aandachtig doorzochten, maar niets gevaarlijks leken te vinden. Onze nieuwe vrienden verontschuldigden zich zeer en legden uit dat niet lang geleden een Kroatische nationalist een aanslag had gepleegd op een Joegoslavische militaire attache in Duitsland. Had ik toen de Joegoslavische burgeroorlog en het Srebrenica-drama kunnen voorzien? Ik denk het niet.